Chocianów

gmina Chocianów

fot. lipiec 2009

Najstarszym i najciekawszym zabytkiem w Chocianowie jest pałac będący głównym obiektem barokowej rezydencji w skład której wchodzą również oficyna dla służby, stajnia dworska, kuźnia oraz pawilon ogrodowy - w pewnym okresie nazywany „świątynią dumania”.

Ponieważ nie przeprowadzono do tej pory kompleksowych badań archeologicznych i architektonicznych nie określono też wszystkich najstarszych zachowanych elementów średniowiecznego zamku. Przyjmuje się, że zamek rozpoczął budować Bolko I Surowy książę świdnicki w 1297 roku – G. Thebesius Liegnitzische Jahrbucher II, 131 Jawor 1733.

Budowla w formie gotyckiej warowni przetrwała w swojej formie do 1407 roku kiedy to została przebudowana przez Ruprechta księcia legnickiego – mówi o tym pergaminowy dokument książęcy datowany na 5 grudnia 1407r. Trzonem założenia aż do tej pory jest monumentalna prostokątna wieża ( obecnie wysoka na 61 metrów), której kamienne mury zachowały się w obecnej budowli.

Przebudowa na nowożytną siedzibę została dokonana ok. 1600 roku, kiedy właścicielem był Zygmunt von Nostitz. Wtedy podwyższono wieżę.

W roku 1698 zamek został gruntownie wyremontowany z powodu znacznych uszkodzeń spowodowanych działaniami podczas wojny trzydziestoletniej. W 1700 roku na wieży zamkowej został założony hełm.

Olbrzymia barokowa rezydencja jest wynikiem kompleksowej przebudowy w latach 1728 – 1732 według projektu Marcina Frantza dla ówczesnego właściciela Melchiora Gottliba Rederna.

„ Wielka rezydencja w Chocianowie stanowi również typowy przykład osiemnastowiecznej modernizacji. Zwarta kubiczna forma budowli jest wynikiem gruntownej [...] barokizacji starszego założenia zamkowego, którego masywna kwadratowa wieża została wtopiona w nową bryłę rezydencji jako dominujący akcent pionowy. [...] Ze względu na adaptację starszego budynku i konieczność dostosowania się do zastanej sytuacji terenowej (przebieg drogi) pałac chocianowski został sprzężony z dziedzińcem honorowym i parkiem w sposób nietypowy: fasada (od zachodu) zwrócona jest w kierunku wjazdu, natomiast park założono nie od wschodu, lecz od południa. [...] Rozkład wnętrz pałacu jest nieregularny i wykazuje reminiscencje pierwotnego układu skrzydeł dostawionych do kwadratowej wieży. [...] Rozwiązanie schodów jako systemu biegów i podestów nie ograniczonych ramami klatki schodowej należy do rzadkich na Śląsku innowacji. [...] Nieregularny i zdwojony częściowo rytm pilastrów elewacji ogrodowej wskazuje na trudności wynikłe z adaptacji starszych partii budowli. [...] Zwarty blok budynku nakryty jest łamanym dachem z lukarnami, nad którymi wznosi się potężny masyw wieży opiętej w dolnej części w narożach podwójnymi pilastrami; nad jej kwadratowym trzonem ustawiony jest wysmukły dwuprześwitowy hełm. [...] w Chocianowie, mimo nowego repertuaru formalnego, tak w zakresie kompozycji przestrzeni (dziedziniec paradny i park), rozwiązania wnętrz (schody paradne powiązane z salą) jak i artykulacji, widoczny jest typowy dla śląskiej architektury rezydencjalnej XVIII wieku synkretyzm". (K. Kalinowski Architektura doby baroku na Śląsku PWN Warszawa 1977)

Dane techniczne pałacu:
Kubatura – 25.026 m
Powierzchnia użytkowa – 2.518 m²
Liczba kondygnacji – 2 plus poddasze
Liczba pomieszczeń: piwnice – 15, parter – 12, I piętro – 11, poddasze – 10

Opracowanie tekstu: Zbigniew Machoń.