Nowy Jasiniec

Zamek w Nowym Jasińcu, gmina Koronowo

fot. luty 1995

Zamek w Nowym Jasińcu zlokalizowany jest na krańcu niewielkiego półwyspu w zachodniej części Jeziora Zamkowego. Pierwsze prace przy budowie warowni podjęli książęta pomorscy pod koniec XIII wieku. Na początku następnego stulecia prawdopodobnie nieukończony jeszcze obiekt przejęli Krzyżacy, którzy osadzili tutaj swego administratora, podległego komturowi świeckiemu. Po zniszczeniach wojennych z lat 1410-1433 zamek został przez Krzyżaków gruntownie przebudowany. Wzniesiono wówczas m. in. sklepienia kolebkowe w piwnicach, mury podwyższono o jedną kondygnację i otoczono międzymurzem. W 1466 roku, po przyłączeniu Pomorza Gdańskiego do Królestwa Polskiego, zamek stał się własnością Jana Kościeleckiego. Za jego rządów doszło do odbudowy, która nadała mu kształt czterokondygnacyjnej wieży, otoczonej dodatkowo murem zwieńczonym krenelażem z otworami strzelniczymi. Dalszych przekształceń, tym razem już w duchu renesansowym, dokonano w latach 1540-1565, za starosty jasinieckiego Adama Walewskiego. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, zamek przeznaczony został na zbór ewangelicki dla pruskich kolonistów, sprowadzanych do Serocka i Jasińca. Nowa funkcja wymagała wyburzenia większości ścian, stropów oraz wykucia większych okien. Wyburzona została też wówczas górna kondygnacja, a obiekt otrzymał nowy, naczółkowy dach. W takim stanie funkcjonował on do 1846 toku, kiedy to gmina ewangelicka otrzymała nowy zbór w Serocku. Od tego czasu zamek został opuszczony i stopniowo popadał w ruinę.

Ok kilku lat właścicielem zamku jest architekt Artur Miernik - architekt z Warszawy, rycerz i miłośnik zamków. Jego staraniem rozpoczęto pierwsze od połowy XIX wieku prace zabezpieczające i remontowe. Docelowo zamek zostanie odbudowany jako obiekt hotelowo - mieszkalny. Na przedzamczu ma znajdować się stadnina koni.

Od 2006 roku na zamku w Nowym Jasińcu trwają badania archeologiczno-architektoniczne. Dostarczyły one zupełnie nowych informacji na temat początków warowni i jej przekształceń architektonicznych. Ich rezultatem jest również bardzo bogaty materiał zabytkowy, w tym kilkaset przepięknych elementów renesansowych kafli.

Ruiny zamku położone są we wschodniej części wsi, nad Jeziorem Zamkowym na porośniętym drzewami wzgórzu, przy którym rośnie zespół pomnikowych dębów będących tematem prac litograficznych Leona Wyczółkowskiego. Są otoczone płotem z drucianej siatki. Choć brama jest stale otwarta można je podziwiać tylko z zewnątrz. Zdarza się, że pod murami warowni robi się gwarno za sprawą spraszanych tutaj bractw rycerskich.

Większość informacji ze strony www.archeologiabydgoska.pl/nowy_jasiniec.