Krupe

gmina Kasnystaw

fot. lipiec 1998

Zespół budowli z XVI wieku wzniesiony przez Pawła Orzechowskiego herbu Rogala, podkomorzego chełmskiego i starostę surażskiego. Obecnie w ruinie.

Początkowo został wybudowany mały zameczek będący teraz północno-wschodnią częścią zamku. Wtedy jego właścicielami byli Krupscy herbu Korczak. Potem Zborowscy i Gnoińscy. Około roku 1577 posiadłość nabył Paweł Orzechowski, który rozbudował ją do rozmiarów okazałej obronnej rezydencji. Główna część zamku wzniesiona na planie kwadratu otoczona była wewnętrzną fosą; podzamcze chroniły okalające je mury z bastejami, mokradła i stawy. W pierwszym etapie rozbudowy powstało skrzydło północno-zachodnie. Budowla zwieńczona attyką miała arkadową galerię na obu kondygnacjach; na parterze z kamiennymi półkolumnami, na piętrze ceglanymi filarami. W tej części zamku znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne. Część mieszkalna urządzona została w przylegającej baszcie zachodniej. Skrzydło południowo-zachodnie – zamykające wewnętrzny dziedziniec – zbudowano w latach 1604–1608. Były tam pomieszczenia gospodarcze na parterze, a na piętrze izba stołowa, sale i pokoje przestrzenne. Również to skrzydło zwieńczone było attyką. Elewację wykonano w technice sgraffitowej, chronił ją gzyms kordonowy. Okna w boniowanych obramieniach rozmieszczono rytmicznie. Do zamku prowadził most zwodzony; przez bramę wchodziło się na duży dziedziniec. Nie wiadomo, jak dokładnie rezydencja wyglądała, ponieważ ocalały jedynie mury. Wiadomo, że budowla miała charakter obronny z bastejami w narożach czworokątnego założenia. Baszta bramna z oknami strzelniczymi mieściła na piętrze sklepione pomieszczenie mieszkalne dla straży. Nad bramą wjazdową widniał Jastrzębiec, herb Zborowskich.

W podzamczu mieszkała służba i rzemieślnicy, były tam też stajnie. Od 1648 do 1651 zamek ucierpiał z powodu najazdu oddziałów Chmielnickiego i Tatarów, w 1655 zdewastowali go Szwedzi. Od tego czasu jest ruiną. Kolejni właściciele zamku od 1670 do końca XVIII wieku: Niemirycze, Buczaccy i Rejowie (potomkowie Mikołaja Reja z Nagłowic) nie byli w stanie odbudować niszczejącej rezydencji. W 1962 ruiny zostały zakonserwowane, wzmocnione i odnowione. (www.wikipedia.pl)

W pobliżu ruin zamku Michał Rej w 1780 roku zbudował klasycystyczny dwór. Zachował się bez zmian jego układ przestrzenny oraz pierwotne elementy zdobnicze i konstrukcyjne. Był on rozbudowywany w latach 40-tych XIX wieku.