Szydłowiec
Zamek w Szydłowcu, gmina Szydłowiec
fot. lipiec 1997
W XIII wieku była tu siedziba rycerzy z rodu Odrowążów , po której zostały szczątki drewnianych konstrukcji znalezionych poza zamkiem w północnej części wyspy podczas badań prowadzonych w r. 1962. W roku 1362 jako pan na Szydłowcu występuje w dokumencie Andrzej Odrowąż. Badania z r. 1965 ujawniły ślady osadnictwa na dziedzińcu zamkowym oraz fragmenty budowli po zewnętrznej stronie skrzydła północnego, pochodzących zapewne z XIV w. prawdopodobnie są to pozostałości dworu, tzw. curii , wymienionej w dokumencie z r. 1427.
Budowa zamku miała miejsce w połowie XV w., kiedy właścicielem był Stanisław Szydłowiecki, od r. 1467 marszałek dworu królewskiego. Wówczas został wzniesiony północny budynek mieszkalny oraz wieża bramna, wzmiankowane później w dokumencie z około 1517 r.
W latach 1509-32 Szydłowiec był w posiadaniu Mikołaja Szydłowieckiego, kasztelana radomskiego i podskarbiego koronnego, który przekształcił zamek średniowieczny na rezydencję renesansową. Po śmierci Mikołaja /1532/ właścicielką została jego bratanica Elżbieta, córka Krzysztofa Szydłowieckiego. W r. 1547 zaślubiając Mikołaja Radziwiłła Czarnego wniosła w wianie Szydłowiec. Syn ich Albrecht po objęciu Szydłowca w r. 1619 przebudował zamek. Po bezpotomnej śmierci ostatniego Radziwiłła z linii Mikołaja Szydłowiec kupiła w r. 1821 Anna Sapieżyna, a w 1828r. odsprzedała rządowi Królestwa Polskiego. Do końca XIX wieku w zamku był browar. Podczas wojny w roku 1915 zdjęto dachówkę , aby pokryć kościół parafialny. Zamek pozostał pod opieką prywatnych właścicieli. Mimo to zaczął chylić się ku upadkowi, w 2 poł. XIX wieku popadł w ruinę. W r. 1949 rozpoczęto zabezpieczenie murów zamkowych, a w latach 1951-52 przeprowadzono częściową odbudowę, m.in. została zrekonstruowana zewnętrzna loggia. Badania archeologiczne i architektoniczne w latach 1962-65 poprzedziły pełną odbudowę zamku przeznaczonego na instytucje kultury. Obecnie mieści on : Szydłowiecke Centrum Kultury - Zamek, Bibliotekę Publiczną, Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych oraz kawiarnię.
Murowany zamek wzniesiony w 2 połowie XV wieku powstał na miejscu warownej siedziby z XIV w. i posiadał dwa zachowane do dziś elementy murowane:dom mieszkalny oraz wieżę bramną. Dojazd do wieży bramnej prowadził przez most stały i zwodzony. Dom mieszkalny zbudowany z kamienia, na planie prostokąta, jednotraktowy, miał na wszystkich czterech kondygnacjach po trzy pomieszczenia w podziemiu sklepione, a wyżej kryte stropami. Wieża bramna zbudowana z kamienia, trzykondygnacyjna, wsparta czterema narożnymi skarpami, w przyziemiu ma przejazd z ostrołukowymi otworami bramnymi.
Przebudowa zamku w latach 1515-32 wprowadziła reprezentacyjne pomieszczenia. Zostały zbudowane trzy jednotraktowe skrzydła mieszkalne, jednocześnie otaczając z trzech stron dziedziniec, zamknięty z czwartej strony murem parawanowym. Skrzydło północne powstało przez przedłużenie istniejącego już gotyckiego domu mieszkalnego. W komnatach były stropy kasetonowe , fryzy i polichromie ścienne. Skrzydło zachodnie zostało dostawione od zewnątrz do istniejącego muru.
W latach 1619-28 wewnątrz dziedzińca dobudowano do skrzydła wschodniego czterobiegową klatkę schodową. Wieżę bramną nadbudowano, a bezpośrednio nad przejazdem około r. 1620 urządzono dwukondygnacyjną kaplicę pokrytą kopułą pogrążoną w masywie wieży. Tekst ze strony http://sckzamek.pl
Poniżej stare widoki
oraz plan zamku.
więcej: