Sochaczew
Zamek w Sochaczewie, gmina Sochaczew
fot. lipiec 2013
Wyróżniamy trzy etapy zabudowy obronnej na wzgórzu zamkowym:
I. Gród wczesnośredniowieczny (czas funkcjonowania: od początku XIII w. do 1286 r.) - XII w. - okres przegrodowy- funkcjonowało osadnictwo o charakterze luźnym
- na początku XIII w. powstał na dzisiejszym wzgórzu zamkowym gród obronny konstrukcji drewniano-ziemnej, będący stolicą kasztelanii
- 1221 r.- pierwsza pewna pisemna wzmianka o Sochaczewie, a konkretnie o sochaczewskim dostojniku, kasztelanie Falancie, który rezydował w grodzie sochaczewskim
- 1283 r.- najazd ruski na ziemie gostynińską i sochaczewską. Gród w Gostyninie został spalony, z silniejszego i lepiej opatrzonego grodu sochaczewskiego wyszła odsiecz z księciem Bolesławem II na czele i doszło do bitwy pod Sochaczewem, w której wojska ruskie doznały niemałych strat.
- 1286 r.- najazd księcia włodzimierskiego i brzeskiego Włodzimierza Wasylkowicza wspieranego przez wojska litewskie na ziemię sochaczewską. Gród sochaczewski wraz z miastem został zdobyty i spalony. Wojska litewsko-ruskie wzięły tu obfite łupy i uprowadziły licznych jeńców. Gród prawdopodobnie już nie został odbudowany i do około połowy XIV w. na wzgórzu była przerwa osadnicza.
II. Zamek Książąt Mazowieckich (czas funkcjonowania: od około połowy XIV w. do 1608 r.)
- około połowy XIV wieku książe Siemowit II bądź Siemowit III wybudował na reliktach grodu zamek murowany, prawdopodobnie w stylu gotyckim. Zamek składał się z murów obronnych, wieży murowanej od północy o drewnianej nadbudowie i drewnianej zabudowy wewnętrznej. Największe znaczenie zamek posiadał przez pierwsze kilkadziesiąt lat istnienia, kiedy to był jedną z niewielu murowanych warowni na Mazowszu.
- od około połowy XIV w. do 1476 r. (przyłączenie Ziemi Sochaczewskiej do Korony), na zamku rezydowali najpewniej wszyscy książęta mazowieccy władający w tym czasie Ziemią Sochaczewską.
- 1377 r.- na zamku, bądź w samym mieście odbył się zjazd książąt i wielmożów mazowieckich zwołany przez księcia Siemowita III, w czasie którego doszło do pierwszej w historii Mazowsza kodyfikacji prawa zwyczajowego.
- 1410 r.- mury zamku były niemym świadkiem przemarszu wojsk polskich ciągnących pod Grunwald
- 1414 r.- w pobliżu warowni-na miejskim rynku słynny rycerz Zawisza Czarny wypowiedział Krzyżakom wojnę, zwaną później głodową, w imieniu króla Polski i własnym.
- 1473 r.- księżna Anna godnie przyjęła na zamku króla Kazimierza Jagiellończyka wraz z królową. Królewska para przejeżdżała przez Sochaczew udając się z Torunia do Grodna.
- 1476 r.- przyłączenie Ziemi Sochaczewskiej do Królestwa Polskiego. Spisania aktu inkorporacji dokonał na zamku król Kazimierz Jagiellończyk przy asyście wielu dostojników państwowych. Od tej pory zamek przestał być siedzibą książąt, a zaczął pełnić funkcje stacji królewskiej, siedziby starosty grodowego i urzędu grodzkiego wraz z kancelarią i archiwum ksiąg grodzkich i ziemskich. Podsumowując - jego rola znacznie upada, również militarnie.
-1494 r.- zdążając do Brześcia Kujawskiego król Jan Olbracht zatrzymał się na zamku w Sochaczewie, pozyskując sobie tu wiernego zwolennika w osobie kasztelana i starosty sochaczewskiego Sławca z Niemigłów.
- I połowa XVI w.- starosta sochaczewski Krzysztof Szydłowiecki, jeden z najważniejszych w I połowie XVI w. ludzi w państwie, dokonał znacznej przebudowy zamku, reperując mury i wystawiając znacznym kosztem drewniany dom mieszkalny oraz przenosząc wjazd na stronę wschodnią do nowo wzniesionej wieży bramnej. To prawdopodobnie w tym okresie zamek został dostosowany do użycia broni palnej-usypano wokół zamku 2 wały ziemne.
- 1586 r.- na zamku jak i w samym mieście przebywał król Stefan Batory rozsądzając spór mieszczan z nadużywającym władzy starostą Szczawińskim.
- przez cały XVI w. zamek popadał w coraz większą ruinę. Mimo starościńskich remontów jego mury chyliły się ku upadkowi.
III. Nowożytny Zamek Radziejowskiego (czas funkcjonowania: od 1608 r. do 1794 r. z przerwą na stan ruiny w latach 1657-1789)
- 1608 r.- starosta sochaczewski Stanisław Radziejowski dostał nakaz od króla Zygmunta III Wazy przeznaczania 1000 florenów rocznie z dochodów starostwa na odbudowę zamku w Sochaczewie.
- od 1608 r. do 1638 r.- Stanisław Radziejowski rozebrał stary, zrujnowany, zamek gotycki, poza wieżą północną, wzmocnił wzgórze zamkowe i wybudował według własnego zamysłu nowe założenie prawdopodobnie w stylu manierystycznym, bądź wczesnobarokowym. Nowy zamek składał się z trzech skrzydeł mieszkalnych, wieży kaplicznej od wschodu i gotyckiej wieży północnej. Zamek miał głównie cechy rezydencjonalne (przeznaczony był na stację królewską, rezydencję starosty i główny urząd Ziemi Sochaczewskiej), a jego walory obronne były iluzoryczne.
- od 1638 do 1657 r.
- kolejni starostowie Jan i Marcin Oborscy prawdopodobnie kontynuowali budowę nieukończoną przez Radziejowskiego.- 1657 r.- Rakoczy zniszczył zamek
- od 1657 r. do 1789 r. zamek stał w ruinie
- 1789 r.- starosta Walicki wyreperował w potrzebnej mu części zamek. W paru izbach parteru zamku Radziejowskiego umieścił archiwum ksiąg grodzkich i kancelarię grodzką.
- 1794 r. – podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w czasie wielkiej bitwy pod Sochaczewem zamek uległ zniszczeniu.
- około 1815 r. – zawaliły się ruiny dwóch zamkowych wież.
Tekst ze strony: http://naszzamek.e-sochaczew.pl
Trwa odbudowa zamku... Zamkowe mury pną się do góry.
wizualizacja tego co ma powstać oraz rycina mająca przedstawiać zamek przed zniszczeniem
