Niemodlin

zamek w Niemodlinie, gmina Niemodlin

fot. lipiec 1999

1. Pomiędzy rokiem 1224 a 1228, w czasach księcia opolskiego Kazimierza I, na wzgórzu obok wioski Nemodlin (Niemodlin) powstała kamienna wieża otoczona fosą - nazywana obronną wieżą mieszkalną albo rycerską. Zbudowana została na planie prostokąta z kamieni polnych, tzw. otoczaków, układanych bez użycia przypór. Budowla spełniała zapewne funkcję siedziby administracji książęcej, związanej z kontrolą celną i przeprawą przez rzekę Ścinawę na szlaku handlowym Opole - Nysa, Wrocław.

2. Pomiędzy rokiem 1260 a 1282, w czasach księcia opolskiego Władysława I, po tym jak w miejscu wioski Nemodlin lokowano miasto Falkenberg, rozebrano pierwszą wieżę a zamiast niej wzniesiono drugą, nieco większą. Zbudowano ją również na planie prostokąta z kamieni polnych i wapiennych, w wyższych warstwach z cegły. W odróżnieniu od starszej budowli jej mury wspierały przypory a konstrukcja budowli zespolona była z obronnym murem miejskim, co wskazuje na podobny wiek obu obiektów.

3. Około 1313 roku wieża otoczona została murowanym obwodem obronnym i nazywana była zamkiem. Mur kurtynowy, zbudowany na rzucie prostokąta, na narożach wzmocniony przyporami, wykonany był z cegły. Po jego południowo - wschodniej stronie, zaraz za bramą miejską, pozostawiono wjazd na dziedziniec zamku. Wg źródeł historycznych budowla ta powstała w czasach księcia opolskiego Bolka I, jednak ze względu na zbieżność imion, jej budowniczym mógł być równie dobrze jego syn - również nazwany Bolkiem I, który w 1313 roku po śmierci ojca został pierwszym księciem nowoutworzonego wówczas Księstwa Niemodlińskiego.

4. W 1428 roku zamek, tak zresztą jak i miasto, zniszczony został przez husytów. Do roku 1460, w czasach księcia Bernarda albo Bolka V, wieżę rozebrano, a przy murze zamkowym graniczącym z murem miejskim wybudowano gotycki pałac książęcy. Obwód obronny powiększono, otoczono nowym murem, a wjazd na dziedziniec przeniesiono na stronę zachodnią, być może w miejsce, współczesnego przejazdu pod wieżą bramną.

5. W latach 1589-1593, w czasach Pücklerów - pierwszych prywatnych właścicieli dóbr poksiążęcych, wybudowane zostało skrzydło zachodnie z wieżą bramną i kuchnia, usytuowana przy wschodnim narożu dawnego pałacu.

6. Około 1610 roku, w czasach Pücklerów i Promnitzów, do istniejących dwóch skrzydeł zamku dobudowano skrzydło północne z kaplicą i wschodnie z otwartą galerią. Wewnętrzny dziedziniec obudowano arkadami, a w jego narożach wzniesiono cztery wysokie wieże, służące jako klatki schodowe. Zamek odgrodzono od drogi miejskiej murem kurtynowym z bastejkami.

7. Około 1743 roku, w czasach Zierotinów, nastąpiła przebudowa dachów na mansardowe. Skrzydło północne i południowe budowli zyskały nowe, barokowe szczyty.

8. W latach 1779 - 1822, w czasach Praschmów, wschodnie skrzydło zamku przebudowane zostało na część mieszkalną - zamurowano przy tym otwarte do tej pory galerie. Wszystkie cztery narożne wieże przykryte zostały dachami. Wokół zamku założony został park krajobrazowy urządzony w tzw. stylu angielskim. Prawdopodobnie w tym czasie wyburzona została sąsiadująca z murem zamkowym brama miejska, zwana opolską.

9. W latach 1860-1909, w czasach kolejnych Praschmów, do ściany południowej zamku dobudowano masywny taras sięgający pierwszego piętra budowli.

10. W latach 1909 - 1935, w czasach kolejnych Praschmów, taras przebudowano, i obniżono do poziomu parteru zamku.

11. W latach 1935-1945, w czasach kolejnych Praschmów, powtórnie przebudowano taras.

12. W 1961 roku, w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1952-1989), rozebrano mur kurtynowy i jedną z dwóch bastejek w ramach modernizacji drogi powiatowej biegnącej przez Niemodlin. W latach 1978-1989 zamek przekazano w użytkowanie Okręgowemu Zarządowi Zakładów Karnych w Opolu, który wykonał stojące do dziś kamienno - metalowe ogrodzenie. Od 1981 roku na zamku nie prowadzono już żadnych większych prac budowlanych czy remontowych. W 1989 roku zabytek ponownie stał się własnością prywatną.

13. Od niedawna zamek ma znów polskich właścicieli. Spółka Centrum z Łodzi odkupiła go od Włochów i zamierza przywrócić mu dawną świetność. Od lipca 2015 właściciele udostępnili zamek zwiedzającym. Zwiedzanie odbywa się w soboty i niedziele o 12 i 13. Szczegółowe informacje dostępne są na oficjalnej stronie zamku: www.niemodlinzamek.pl

więcej: www.kudyba.pl