Modliszewice

Dwór obronny w Modliszewicach, gmina Końskie

Dwór w Modliszewicach jest przykładem obronnej wiejskiej rezydencji zamożnej rodziny szlacheckiej. Mimo, że powstał w XVI wieku nawiązuje jeszcze do założeń średniowiecznych. Jego obronność podkreśla położenie na wyspie oraz dwie basteje. Zbudował go Andrzej Dunin Modliszewski. Modliszewscy wywodzili się z rodu Łabędziów. Dwór wzniesiono na planie prostokąta. Do szkieletu dobudowano przypory oraz dwie cylindryczne basteje. Autorem projektu dworu był najprawdopodobniej włoski architekt Santi Gucci, projektant przebudów zamków w Baranowie Sandomierskim i Pińczowie, pałacu w Książu Wielkim oraz twórca wielu nagrobków, m.in. na Wawelu. Na początku XVII wieku dwór kupił Jan Lipski, późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. W latach 30. zbudował on w północnej części wyspy piętrowy budynek bramny ze strzelnicami kluczowymi. W portalu przejazdu znajduje się kartusz z herbem Lipskiego - Łada. W pierwszej połowie XVII wieku dwór przeszedł na własność rodziny Małachowskich herbu Nałęcz, po ślubie Jana z Izabellą z Humięckich - poprzednich właścicieli. Za ich czasów powstał budynek tzw. kuźni czyli parterowy dom gospodarczy. Ostatnimi prywatnymi właścicielami Modliszewic byli Tarnowscy. Niestety nie przeprowadzili oni żadnych prac remontowych. Dwór podupadł i popadł w ruinę. Rozebrano wówczas południowe skrzydło.

Obecnie dwór jest własnością Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Za jego to sprawą w latach 1983-85 zostały odbudowane z ruin: budynek bramny oraz 'kuźnia'. Próbowano odbudować też budynek główny dworu, ale niestety prace przerwano ze względu na brak pieniędzy. W obudowanej części odbywają się szkolenia i wystawy związane z gospodarstwem wiejskim.

W trakcie odgruzowywania i badań archeologicznych dworu, jesienią 1986 roku, znaleziono pod i przy podstawie kominka 567 fragmentów kafli z lat trzydziestych XVII wieku czyli z czasów Lipskiego. Na ich podstawie udało się zrekonstruować bryłę pieca, co jest rzadkim osiągnięciem.

Od strony północnej głównego budynku, nad otworem wejściowym na piętrze, zachowała się łacińska, biblijna inskrypcja, a właściwie dwie:

CHRISTUS REX FORTIS VENIT IN PACE ET D[EUS HO]MO FACTUS EST

Chrystus król mocy przybył w pokoju i Bóg stał się człowiekiem.

SI DEUS NOBISCU[M] Q[U]IS C[ONTRA NOS].

Jeśli Bóg z nami, któż przeciw nam?, Paweł z Tarsu, List do Rzymian

Druga część tej inskrypcji widnieje również na bramie wjazdowej Bartłomieja Berrecciego na arkadowy dziedziniec wawelskiego zamku. Pierwsza pojawia się często na kościelnych dzwonach (Końskie, Odrowąż, Pniów, Łękawica, Grodno i inne).

fot. lipiec 2014

Poniżej kilka zdjęć archiwalnych prezentowanych przez www.konskie.org.pl. Dwa pochodzą z roku 1915, jedno z 1921. Na końcu projekt rekonstrukcji pieca z kafli znalezionych w modliszewickim dworze.

Kiedy postanowiliśmy przyjrzeć się z bliska dworowi w Modliszewicach spotkała nas niemiła niespodzianka. Teren zastaliśmy zamknięty. Na szczęście po rozmowie przez domofon, pani ze Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego wpuściła nas na teren, za co serdecznie jej dziękujemy. Dwór w Modliszewicach jest przykładem obronnej wiejskiej rezydencji zamożnej rodziny szlacheckiej. Mimo, że powstał w XVI wieku nawiązuje jeszcze do założeń średniowiecznych. Jego obronność podkreśla położenie na wyspie oraz dwie basteje. Zbudował go Andrzej Dunin Modliszewski. Modliszewscy wywodzili się z rodu Łabędziów. Dwór wzniesiono na planie prostokąta. Do szkieletu dobudowano przypory oraz dwie cylindryczne basteje.

Autorem projektu dworu był najprawdopodobniej włoski architekt Santi Gucci, projektant przebudów zamków w Baranowie Sandomierskim i Pińczowie, pałacu w Książu Wielkim oraz twórca wielu nagrobków, m.in. na Wawelu. Na początku XVII wieku dwór kupił Jan Lipski, późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski. W latach 30. zbudował on w północnej części wyspy piętrowy budynek bramny ze strzelnicami kluczowymi. W portalu przejazdu znajduje się kartusz z herbem Lipskiego - Łada. W pierwszej połowie XVII wieku dwór przeszedł na własność rodziny Małachowskich herbu Nałęcz, po ślubie Jana z Izabellą z Humięckich - poprzednich właścicieli. Za ich czasów powstał budynek tzw. kuźni czyli parterowy dom gospodarczy. Ostatnimi prywatnymi właścicielami Modliszewic byli Tarnowscy. Niestety nie przeprowadzili oni żadnych prac remontowych. Dwór podupadł i popadł w ruinę. Rozebrano wówczas południowe skrzydło.

Obecnie dwór jest własnością Świętokrzyskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Za jego to sprawą w latach 1983-85 zostały odbudowane z ruin: budynek bramny oraz 'kuźnia'. Próbowano odbudować też budynek główny dworu, ale niestety prace przerwano ze względu na brak pieniędzy. W obudowanej części odbywają się szkolenia i wystawy związane z gospodarstwem wiejskim.

W trakcie odgruzowywania i badań archeologicznych dworu, jesienią 1986 roku, znaleziono pod i przy podstawie kominka 567 fragmentów kafli z lat trzydziestych XVII wieku czyli z czasów Lipskiego. Na ich podstawie udało się zrekonstruować bryłę pieca, co jest rzadkim osiągnięciem.

Od strony północnej głównego budynku, nad otworem wejściowym na piętrze, zachowała się łacińska, biblijna inskrypcja, a właściwie dwie:

CHRISTUS REX FORTIS VENIT IN PACE ET D[EUS HO]MO FACTUS EST

Chrystus król mocy przybył w pokoju i Bóg stał się człowiekiem.

SI DEUS NOBISCU[M] Q[U]IS C[ONTRA NOS].

Jeśli Bóg z nami, któż przeciw nam?, Paweł z Tarsu, List do Rzymian

Druga część tej inskrypcji widnieje również na bramie wjazdowej Bartłomieja Berrecciego na arkadowy dziedziniec wawelskiego zamku. Pierwsza pojawia się często na kościelnych dzwonach (Końskie, Odrowąż, Pniów, Łękawica, Grodno i inne).