Bodzentyn

Zamek w Bodzentynie, gmina Bodzentyn

fot. lipiec 2014

Zamek w Bodzentynie powstał w drugiej połowie XIV wieku z inicjatywy biskupa Jana Bodzanty, który w 1355 r. przeniósł tu siedzibę biskupów krakowskich z pobliskiego Tarczka. Na wzgórzu nad doliną Psarki powstał drewniany dwór, który szybko uległ zniszczeniu. Przed 1380 r. następca Bodzanty, biskup Florian z Mokrska herbu Jelita, wybudował gotycki zamek murowany. W tym okresie średniowieczny Bodzentyn otoczono murami obronnymi, a zamek włączono w ich obwód. Jednym z najznamienitszych wydarzeń w historii zamku była wizyta, jaką złożył 19 czerwca 1410 r. król Władysław Jagiełło podążając na pielgrzymkę na Święty Krzyż przed bitwą pod Grunwaldem. Przyjął on wówczas w Bodzentynie posłów z Pomorza. Po pożarze w 1413 roku zamek przebudował Zbigniew Oleśnicki. Wówczas w północnej części założenia dobudowano skrzydło mieszkalne. Z inicjatywy Fryderyka Jagiellończyka pod koniec XV wieku dobudowano reprezentacyjne skrzydło wschodnie z wieżyczkami, w których znajdowały się latryny i klatka schodowa. W XVI w. kolejni biskupi: Jan Konarski, Piotr Tomicki, Franciszek Krasiński oraz Piotr Myszkowski kontynuowali dzieło rozbudowy. W efekcie pod koniec XVI wieku zamek stał się rezydencją renesansową. W 1581 roku pracami budowlanymi kierował włoski architekt Jan Balcer.

W XVII w. wybudowano skrzydło południowe. Ostatecznie zamek uzyskał formę barokową o kształcie zbliżonym do podkowy. W XVIII w. przy pracach wykończeniowych i zdobniczych pracował znany architekt Jan Fontana. Po wybudowaniu pałacu biskupiego w Kielcach zaczęło maleć znaczenie bodzentyńskiego zamku. W 1789 roku został on upaństwowiony. Urządzono w jego wnętrzach spichlerz i szpital wojskowy, który funkcjonował do 1814 roku. Budowla została opuszczona, choć w lepiej zachowanych wnętrzach okoliczna ludność urządzała zabawy. Mieszkańcy Bodzentyna zaczęli pozyskiwać z zamku budulec. W ciągu kilkudziesięciu lat opuszczony zamek zamienił się w ruinę, którą w 1902 roku uznano za zabytek podlegający ochronie.

Obecnie mury zabezpieczono, jako trwałą ruinę. Krążą legendy o bogactwach krakowskich biskupów, zgromadzonych w Bodzentynie. Prace archeologiczne i zachowane dokumenty potwierdzają, że komnaty zamkowe były wyposażone z niespotykanym przepychem. Od strony południowej zachował się kamienny, ozdobny portal bramy. Cennymi detalami są zachowane na elewacjach herby: Ślepowron biskupa Krasińskiego i Nałęcz biskupa Jana Małachowskiego.

fot. lipiec 1997

Bodzentyn to dawna lokalna siedziba biskupów krakowskich. Niestety jego znaczenie zaczęło maleć po wybudowaniu pałacu biskupiego w Kielcach. Według legendy w zamku bodzentyńskim zostały zgromadzone bogactwa biskupów. Badania archeologiczne potwierdzają, że wnętrza zamku były bogato wyposażone. Zamek w Bodzentynie posiadał także więzienne lochy. Nie mylić z dzikami płci żeńskiej. Z nimi związane są mroczne historie...

 Kiedy biskupstwo krakowskie objął Jakub Zadzik, zaciekły wróg reformacji, w podziemiach zamkowych więził arian i kalwinów. Podobno jednego z nich biskup zamknął w lochach razem z jego "heretyckimi księgami" i tak długo morzył głodem, aż ten zjadł je. Innym więźniem był ksiądz Kazimierz Bełza. Został tu osadzony za ogołocenie kościoła myślenickiego ze złotych ozdób zawieszonych na ołtarzach i przechowywanych w skarbcu.