Elbląg

Zamek w Elblągu, gmina Elbląg

fot. sierpień 2013

fot. czerwiec 1998

W 1246 roku osada Elbląg otrzymała z rąk Wielkiego Mistrza Zakonu Henryka von Hoheniohe dokument lokacyjny oparty na prawie lubeckim. Dynamiczny rozrost tego organizmu urbanistycznego doprowadził do powstania w 1337 roku drugiego członu lokacyjnego - Nowego Miasta, które w 1347 roku otrzymało z rąk Komtura Elbląskiego dokument lokacyjny na prawie chełmińskim.
Elbląg podobnie jak inne miasta państwa krzyżackiego posiadał zamek. W zasadzie jego powstanie warunkowało założenie miasta. Powstał on w latach czterdziestych XIII wieku. Był siedzibą ważnego urzędnika krzyżackiego - Wielkiego Szpitalnika pełniącego jednocześnie funkcję komtura elbląskiego. W latach 1251 - 1309 czyli do momentu przeniesienia z Wenecji do Malborka stolicy Państwa Zakonnego zamek elbląski był siedzibą Mistrza Krajowego i jednocześnie stolicą państwa zakonnego w Prusach.
Jego dzieje są jak na tak potężne budowle krótkie. W 1454 roku został zniszczony przez mieszczan w trakcie powstania antykrzyżackiego. Jego resztki rozebrano w sto lat później, a pozyskany materiał budowlany wykorzystano do budowy drogi malborskiej. Do dziś zachowały się niewielkie fragmenty murów fundamentowych odkrytych w trakcie badań archeologicznych w początku lat 80 - tych. W znacznie lepszej kondycji dotrwały do naszych czasów budowle znajdujące się na przedzamczu - budynek browaru. Nie zostały one zniszczone w trakcie powstania mieszczan, a później przejęte przez miasto uratowały się przed rozbiórkami. Na przedzamczu wzniesiono także po zniszczeniu zamku, w 1458 roku, zabudowania klasztoru brygidek przekształcone w XVI wieku w Gimnazjum Miejskie (obecnie Muzeum). Tekst ze strony www.muzeum.elblag.pl.

Ruiny zamku w XVIII wieku, rycina ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu oraz położenie zamku wobec miasta w 1400 roku wg Töppena (Franciszek Mamuszka, Budowle obronne Ziemii Gdańskiej, 1966)