Koło

Zamek w Kole, gmina Koło

fot. lipiec 2005

fot. lipiec 1999

Ruiny gotyckiego zamku znajdują się około 2,5 km od centrum miasta, na lewym brzegu Warty. Wg Jana Długosza wzniesiony on został przez Kazimierza Wielkiego około roku 1362, czyli przed lokacją samego Koła. Kazimierz Jagiellończyk przyjmował tu poselstwo Związku Jaszczurczego. Od połowy XVI wieku zamek zaczął podupadać. W 1655 roku zajęli go Szwedzi. W XVIII wieku August III nadał zamek bernardynom kolskim, którzy rozpoczęli rozbiórkę w celu uzyskania materiału budowlanego dla odbudowy zniszczonego klasztoru. Na szczęście silna zaprawa łącząca kruchą cegłę uniemożliwiła całkowitą rozbiórkę murów budowli.
Zamek wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta. Jego mury z cegły były ustawione na kamiennym fundamencie. W południowo-wschodnim narożniku znajdowała się wieża. Mury obwodowe były wzmocnione szkarpami. Do dziś zachował się fragment takiego muru, broniącego dostępu do zamku od strony południowej o wysokości około 5 m przetrwały też dolne kondygnacje wieży obronnej, wzniesionej na planie kwadratu, który powyżej przechodzi w koło. Drobne relikty obwarowań – fragmenty murów i fundamenty budynków zachowały się przy wschodnim i zachodnim murze obwodowym. Mur północny zawalił się na skutek podmywania wylewami rzeki. W latach 50-tych XX wieku zamek poddano konserwacji. Podczas prac archeologicznych w latach 70-tych pracownicy Muzeum Okręgowego w Koninie odkryli między innymi nieznane dotąd fundamenty, umożliwiające pełniejszą rekonstrukcję planu budowli. Znaleziono również wiele pozostałości takich jak: szkiełka okienne, fragmenty naczyń szklanych, figurkę szachową. Zagadką nadal jest lokalizacja bramy wjazdowej. Zamek był przede wszystkim budowlą o charakterze militarnym, toteż przypuszcza się, że wyposażenie było raczej skromne. Być może bogatszy wystrój architektoniczny zastosowano na terenie zamku podczas rezydowania w nim księżnej Anny Sochaczewskiej.