Darłowo

Zamek w Darłowie, gmina Darłowo

fot. lipiec 1997

Wyniki badań archeologicznych i architektonicznych oraz przesłanki historyczne umożliwiają datowanie powstania zamku na II połowę XIV wieku. Był to okres panowania księcia Bogusława V i Elżbiety, córki Kazimierza Wielkiego. Książę w roku 1352 zakupił od bogatej mieszczki darłowskiej - Elżbiety von Behr - wyspę wraz z młynem, z myślą o budowie na niej warowni. Lata 1352-1372 to czas szybko postępujących prac budowlanych. W ciągu tego dwudziestolecia wyrósł na wyspie zamek, który w swym głównym zarysie przetrwał do dnia dzisiejszego.

Pierwotny zamek gotycki, usytuowany w południowej części miasta, założono na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 32 x 34 metry. Dziedziniec otoczony był murem obronnym o wysokości około 14 metrów zwieńczonym blankami. Wjazd do zamku od strony miejskiej prowadził przez most na kanale młyńskim od strony północnej. Nad bramą nadbudowano strzelnicę i ganek dla straży zamkowej. Zabudowania zamkowe usytuowane były wzdłuż wschodniej i południowej linii muru obronnego. Po wschodniej stronie bramy północnej wybudowano trzypiętrowy budynek mieszkalny dla załogi, połączony w parterze z dużą, czteroprzęsłową salą, przykrytą sklepieniem gwiaździstym, która pełniła rolę sali rycerskiej. Wysunięta w kierunku południowym trzypiętrowa wieża (o wysokości 23 metrów) z przejazdem bramnym pełniła funkcje obronne. Do wieży przylegało dwutraktowe skrzydło południowe - największy i najważniejszy wówczas budynek z salą reprezentacyjną, w której koncentrowało się życie zamku. Na piętrach tego budynku  mieściły się pomieszczenia mieszkalne rodziny książęcej.

Pierwszym władcą, który unowocześnił system obronny i rozbudował zamek, był książę Eryk I Pomorski. Działo się to w latach 1449-59, gdy po utracie tronów Skandynawii stary i zgorzkniały, lecz nie mniej wojowniczy, powrócił na swoje dziedzictwo. W obrysie pierwotnych murów obronnych książę wybudował mieszkalne skrzydło zachodnie oraz opasał zamek drugim obwodem murów obronnych. Około roku 1480, za panowania Bogusława X, rozebrano wybudowane przez Eryka skrzydło zachodnie. Od zewnątrz, na całej długości zachodniego muru obwodowego, dostawiono nowe, reprezentacyjne skrzydło mieszkalne, nazywane również domem księżnej Zofii - „Białej Damy" darłowskiego zamku. Mieściło ono pomieszczenia gospodarcze i apartamenty dworskie. Inicjatorem kolejnej rozbudowy, znacznie zmieniającej sylwetę zamku, był w I połowie XVI wieku książę Barnim XI. Za jego panowania skrzydło wschodnie nadbudowano o dwie kondygnacje. Powstały w ten sposób: sala reprezentacyjna i zespół apartamentów mieszkalnych. Skrzydło południowe podniesiono o jedno piętro oraz dobudowano doń spiralną klatkę schodową. Również wieża uległa podwyższeniu o dwie kondygnacje użytkowo-obronne (do wysokości 26 metrów). Prace budowlane zainicjowane przez Barnima XI były ostatnią, gotycką w swym charakterze fazą rozbudowy zamku.

Następny etap rozbudowy zamku podjął około roku 1571 książę Jan Fryderyk (1542-1600). Etap ten ograniczał się do wzniesienia po zewnętrznej stronie północnego muru obwodowego, w miejscu dawnej bramy północnej, czterokondygnacyjnego budynku bramnego z wystrojem renesansowym. Ostatnim księciem, który odbudował zamek po pożarze w 1624 r. był Bogusław XIV. W czasie remontu skrzydła wschodniego w pomieszczeniach na II i III piętrze (sala „przyjęć" i „zielona") wybito duże otwory okienne w murze obronnym. W sali „rycerskiej" zrezygnowano z odtworzenia sklepienia gwiaździstego, zastępując je stropem belkowym. Salę przystosowano do pełnienia funkcji sakralnej i od 1639 do 1805 roku służyła wiernym jako kaplica zamkowa p.w. św. Elżbiety. Bogate wyposażenie kaplica zawdzięczała księżnej Elżbiecie, żonie Bogusława XIV, która po śmierci męża w 1637 roku przejęła zamek i tu aż do śmierci wiodła skromny żywot.

Tekst ze strony: www.muzeumdarlowo.pl