Chwarszczany
zamek w Chwarszczanach, gmina Boleszkowice
fot. lipiec 2001
Obecny stan reliktów architektury zamkowej w Chwarszczanach-zachowana tylko kaplica-pozwala jedynie zlokalizować komandorię. Położona nad brzegiem rzeki Myśli, zajmowała obszar płaskiego wzniesienia w kształcie elipsy. Od zachodu wzniesienie przylegało do rzeki, z pozostałych stron otaczał je stumetrowy pas moczarów. Zamek zbudował tu w XIII w. zakon templariuszy. Nie wiadomo jak on wyglądał. Zachowana kaplica jest okazałą wolno stojącą budowlą. Zapewne więc budynkom mieszkalno - reprezentacyjnym komandorii, okalającym dziedziniec zamku, również nadano odpowiedni charakter. Kaplica została usytuowana w północno-zachodniej części majdanu. Zbudowano ją w dwóch fazach. Z pierwszej fazy budowy, która przypada na lata 1235-1262, pochodzi kamienna część fasady zachodniej, z drugiej (lata dziewięćdziesiąte XIII w.)-pozostałe partie. Kaplica ma 25,2 m długości, 9,5 m szerokości i 13,6 m wysokości. Ma wnętrze salowe, jest trzyprzęsłowa, sklepiona krzyżowo-zebrowo, z dwiema cylindrycznymi basztami w fasadzie zachodniej. Wzniesiona została z kostki granitowej i cegły, którą użyto w wątku wendyjskim. Portal zachodni, o łuku zbliżonym do półkolistego, wskazuje na pochodzenie z około 1250 r. W XIV w. zamek przeszedł we władanie zakonu joannitów. Zapewne zburzyli oni zamek templariuszy i na jego miejscu zbudowali nowy. Różnica między typami zamków stosowanych przez oba zakony była bowiem tak wielka, że adaptacja dotychczasowego zamku przez joannitów i dopasowanie go do własnego modelu, było w warunkach chwarszczańskich niemożliwe. Ślady działalności budowlanej joannitów w Chwarszczanach nie przetrwały jednak do naszych czasów. Komandoria joannicka w Chwarszczanach przetrwała do 1540 r., kiedy to z polecenia margrabiego Jana przeniesiono ją do Świdwina. W Chwarszczanach zaś margrabia założył folwark (przetrwał on do 1945 r.). Najpoważniejszym zniszczeniom uległy Chwarszczany w czasie wojny siedmioletniej - w 1758 r. spłonęły wszystkie zabudowania zamku wraz z kaplicą. Kaplicę odbudowano w 1760 r. Zmian w zwieńczeniach jej fasady i skrócenia okien dokonano w 1858 r. Wtedy też dobudowano do niej od północy zakrystię.
Od kilku lat w Chwarszczanach pracują archeolodzy. Udało im się odnaleźć cmentarzysko zakonne, średniowieczne naczynia kościane przedmioty czy metalowe groty. Natknęli się także na ślady po osadzie z pierwszego tysiąclecie przed naszą erą. Tekst ze strony www.ziemialubuska.pl.
więcej: